Diversiteit in wijnen uit Slowakije

Willem Jan Withagen maakt al sinds zijn studie deel uit van een borrelgenootschap. Éen van de broeders is getrouwd met een Slowaakse en woont in Bratislava (en spreekt inmiddels ‘vloeibaar’ Slowaaks). Reden genoeg om met het genootschap naar de hoofdstad van Slowakije af te reizen en (o.a.) wijn te proeven. Willem Jan laat een paar zendingen naar Nederland komen om ons te laten meegenieten.

Kennen wij wijn uit Slowakije? Kunnen wij hier wijn kopen uit het land dat zich in 1993 losmaakte van buurland Tjechië? Nou nee. Op het net zijn wat wijnen uit Moravië te vinden, de Tjechische wijnstreek grenzend aan Slowakije, maar dan houdt het snel op. Een unieke kans om iets te leren van de nieuwste ontwikkelingen in dit gebied.

Eerst een beetje geschiedenis. De Romeinen verbouwden al wijnstokken in deze streek. Vanaf de 13^e eeuw was wijn het hoofdbestanddeel van de handel in Pressburg, het huidige Bratislava. Rond 1700 was Tjechoslowaakse Blaufränkisch (Frankovka Modra) de favoriete rode wijn aan het keizerlijke hof in Wenen. In 1763 probeerde Maria Theresia van Oostenrijk per decreet de  Slowaakse import te beperken (Trump kent z’n klassieken!). In de 19^e eeuw werd de eerste Champagne buiten Frankrijk gemaakt in ... juist: Pressburg. Er werd Slowaakse wijn geschonken op de Titanic. Druifluis en communisme brachten de wijnbouw echter tot zinken. Vanaf de fluwelen revolutie in 1989 gaat het heel langzaam beter. Wijn begint het te winnen van bier, Slowaakse wijn haalt steeds meer prijzen binnen op internationale concoursen. Export blijft miniem. Maar ook dat begint te veranderen.

Een klein overzichtje:

• 75% = witte wijn. Rood begint terrein te winnen.

• Meest verbouwd: Grüner Veltliner, Welschriesling, Blaufränkisch, Muller-Thurgau, St Laurent.

• Woordenlijstje: Veltlinske Zelené, Rizling Vlašky, en kampioen tongbreker: Svätovavrinecké (tijdens het communistisch regime geamputeerd tot vavrinecké; Laurent)

• Veel overeenkomsten qua rassen met Oostenrijk, zowel wit als rood, veel nadruk op mostgewicht door gekopieerde wijnwetgeving uit Duitsland.

• Opvallend veel kruisingen die nieuwe ziekteresistente soorten opleveren, wij proefden Dunaj, Pálava en Alibernet, het lijstje is veel langer.

• Op het etiket is het druivenras het eerste en enige herkenningspunt (nou ja; Fetească regală alias ‘koninklijke meisjesdruif’ klinkt niet echt vertrouwd), maar nooit wordt de wijngaard genoemd. Het begrip terroir is hier nog koninklijk onbegrepen.

Wat zet Willem Jan op tafel? Een mooie dwarsdoorsnede die loopt van bekend wit (Pinot Gris, Chardonnay) via Welschriesling en Furmint tot Frühroter Veltliner en Pálava. Rood begeeft zich op nog onbekender terrein; St Laurent, Dunaj (Donau) en Alibernet, de kruising tussen Alicante Henri Bouschet en Cabernet Sauvignon.

Opmerkelijk is de verscheidenheid aan wijnmakers. Aan de ene kant van het spectrum kleine boeren met een goed betimmerd proeflokaal annex feestzaal, de vaten staan ongeveer naast de wasmachine en na een paar glazen komt de worst op tafel en wordt er in het gedempte licht een deuntje op de trekzak gespeeld. Bij bestelling van een doosje wijn wordt er meteen een aardige korting gegeven. En let wel: we hebben het hier over prijzen van 5 tot 7 euro per fles. Aan de andere kant van dat spectrum groot, modern, super gelikt en hip; het bedrijf Elesko in Modra. Met: moderne architectuur, een popart-museum waar de Warhol’s van de muren spatten, gekleurd ledlicht, lange rijen volle (en lege) vaten, appartementen en 125 ha wijngaard met meest jonge stokken. Er wordt een Nieuw-Zeelandse wineconsultant ingevlogen, de winebar wordt bevolkt door shiny happy people. Opmerkelijk is dat ondanks het uiterlijk vertoon de focus gewoon op binnenlands ge-/verbruik ligt. De website (www.elesko.sk) oogt modern, biedt veel informatie, maar ... is alleen in het Slowaaks. Dat levert (on)smakelijke vertalingen op. Bij de Pálava (Slowaakse vin de paille) krijg ik de volgende aanbeveling om te eten: “Rilettes met gelei kwakzalver (...), binnenlandse dooier vla met gekarameliseerde rietsuiker”

Welke flessen vallen op?

• De Blanc de Blanc van Elesko, netjes mousserend met wat hooi, bitterkoekjes, gerijpt wit fruit, spoortje hazelnoot en nogal wat bitters die voor een doordrinkfactor zorgen. De prijs is een tweede plus: voor ongeveer 12 euro ter plekke te koop.

• De Pinot Gris van Elesko; meloen, salie, kruisbes en appel worden genoemd. Eric proeft ‘een hele melkstal’, Noël merkt het gistige karakter op. Voldoende structuur, prettig levendig.

• De rode wijnen van Elesko kenmerken zich door de kracht, de bitters en de overextractie. Modern gemaakt, maar van alles net iets te veel. Hier valt de Svätovavrinecké van Vina z Mlyna op (wijn van de molen, de boer met de trekzak); geen pretenties, hapsap met kersen, vrolijk, hupsakee, nog een slok en speel nog maar een liedje.

Voor mensen die meer willen weten over Slowaakse wijn:

• Vraag de documentatie van Willem Jan op.

• Boek een goedkope vliegreis naar Bratislava. Mooie stad. Ga op weg naar het Museum van de wijnbouw. Ze verzamelen per jaar de beste 100 wijnen van Slowakije. Boek een tour voor‘gratis wijn proeven’*. De tour is (echt) niet gratis (19 euro), maar je mag in 100 minuten wel 80 van die wijnen proeven... Als je dan nog op je benen kunt staan ga je eten in het Sky restaurant boven de Donau. Glaasje Slowaakse wijn erbij? Doen! Ryanair vliegt vanuit Charleroi naar Bratislava.

Verslag en proefnotities Hans Lodewijkx