Battle of the Bubbles | Champagne is dé wijn die hét Moment extra kleur en allure geeft

Bij blindproeven staat de waardering los van de reputatie. Consumentenorganisaties houden ervan. Huismerk X scoort beter dan het A-merk. Dat huismerk kan je dus net zo goed kopen. Bijna ieder jaar is er wel een Cremant de Bourgogne die beter scoort dan de ‘Real Thing’: Champagne. Vervelend is dat je bij blindproeven flessen waar je een prachtig herinnering aan hebt iets van hun glans ziet verliezen. Verdorie. Deze proeverij – heel leerzaam, geweldig samengesteld door Martijn de Groot – bewijst dat het moment van drinken héél veel bijdraagt aan de waardering voor een wijn. Ik proef twee wijnen die ik beduidend lager scoor dan voorheen. 

Zeeduivel in champagnesaus

Ruinart Blanc de Blancs Brut dronk ik als aperitief bij een lunch voordat we de Jeroen Bosch tentoonstelling bezochten. In een mooi restaurant bij een heerlijke lunch. Mijn waardering was 91 op een schaal van 100. Een fraai glas dat extra kleur gaf aan een gelukkig moment. In deze proeverij staat dezelfde fles op tafel, ingepakt. En mijn aantekeningen zijn als volgt: eilandjes van bubbels in het glas, citrus, gist en appel in de geur, groffe mousse in mond, wat kortaf, is snel weg. Mijn waardering ligt nu lager. Bij een tweede impressie: heel veel mineralen, elstar appeltjes. Eric is louter lovend: lekker. Noel noemt de smaak lastig, Claartje ruikt een putjeslucht en zegt de wijn is snel weg. 

Martijn zet naast de Ruinart een top wijn uit Italië: VILLA 2009 Saten Franciacorta brut, die  36 maanden sur lattes lag. Claartje ruikt appels en citroen, benoemt boenwas en broodsmaak. Eric ruikt lychee en verse appel. Aan deze Franciacorte geef ik de voorkeur: iets geler, mousse over hele glas, kleine neus, nauwelijks geur, langer in het glas: viooltjes, fijnere mousse, gistige smaak, licht appel, granny smith, en dan staat er écht in mijn aantekenboekje: meer champagne. Een trouvaille, een vondst, deze Franciacorta. 

Kripta 2008 Gran Reserva Brut Nature van Agusti Torello Mata gemaakt van Macabeo, Xarel·lo en Parellada maakt acht weken geleden diepe indruk op mij. Vanwege de excellente balans. De wijn lag vijf jaar sur lattes. Ik scoorde de wijn 95 op een schaal van 100. Nu scoort de wijn naast twee champagnes 89 punten. Mijn aantekeningen: gebutste appelmoes, heel harmonieuze neus, snoepjes achtig, toch wat minder concentraat en rijkdom, in tweede instantie cacao. Rob benoemt minder mousse, anijs en honing. Paul noemt de wijn mollig, niet echt fris, goed om bij te eten. Bij zo’n bijzondere fles en bij deze prijs is dit echt een wijn om op een bijzonder moment met vrienden te openen. Ook al vanwege die bijzondere amforafles. 

Thierry Grandin Champagne Premier Cru Marcel Jardin 

Gemaakt van chardonnay, pinot noir en pinot meunier. True to type champagne, geur met appels, gist, mineralen, amandel en granny smith. Sappig, goed concentraat, fraai bittertje, mooi geheel. Berry: rijpe appels, toast, typisch champagne, hele fijne zuren, volle smaak. Valerie noemt bastogne koekjes. Dé wijn met de beste prijs/kwaliteit verhouding. We bezochten het domein op een zondagmorgen. Daar kochten we echt te weinig, verzucht Martijn. Grandin zal zeker nog meer bezocht worden.

Champagne Collet vintage 2008  8 j sur lattes
Há een wijn die we een jaar geleden ter plekke proefden en waar ik enorm van onder de indruk was, toen 92 uit 100 punten. En nu? Wéér. Dus een consistente waardering. Rob prijst de balans in deze wijn van begin tot eind, broodkorst in de neus, goede afdronk. Valerie noemt dit ook haar favoriet van drie 2008 wijnen. Mijn aantekeningen: verfijnd, gist, appels, heel elegante neus, fraai!  Fraaie zuren, erg true to type champagne.

Moet et Chandon Vintage 2008
Valerie ruikt broodrooster. Rob benoemt een stinkertje dat langer in het glas weggaat, sappig. Ik ruik mineralen, stinkertje, erg uitgesproken smaak, goede zuren, blijft ook hangen, granny smith appels, maar toch iets vlakker dan de Collet.

Champagne Jerome Prevost 2010  La Closerie Les Beguines Blancs de noir meunier

Hartendiefje van Martijn. Duidelijk oudere wijn blijkt uit de kleur, mooie geur, true to type, prachtige zuren, heel verfijnd, alles klopt aan de wijn, frivool! Voor mij dé wijn van de proeverij. Just benoemt hazelnoot, citrus, stevige bitters, sinaasappel, een mooi compleet palet. Angelique benoemt toast en een bittertje in de afdronk. Willem Jan ruikt fruitige framboossnoepjes, gist, noten, amandelbitters, een lekker zuurtje in een fris glas.

Champagne In Floresence Jean Pierre Bouchard Blancs de noir pinot noir

Hartendiefje van Martijn. Duidelijk oudere wijn blijkt uit de kleur, stinkertje, blind geproefd uit een zwart glas zou ik aan Meursault denken, erg mooie smaak, volledig in balans. Langer in het glas vuursteen en dominantere zuren. Just ruikt marsepein, een associatie met gras en ui, taai taai kruiden. Angelique benoemt bieslook en steen fruit. Willem Jan noemt de wijn gelaagd ne ruikt/proeft rooibos, butterscotch en caramel.

Bollinger Grand Annee 2004 / 66 pinot noir 34 chardonnay / 5 j sur lattes

Klein mufje, komt wat chardonnay doorheen, vrij dominante zuren, abrikoos. Gerard benoemt prettige zuren. Noel zegt: je moet hier wel van houden, leuk om te drinken. Dit is echt Just zijn favoriet, hij valt voor de oxy tonen en vindt deze wijn in complexiteit prachtig! Hij benoemt dennen, appelmoes, in de smaak anijstonen, levendige zuren.

Voortreffelijke proeverij.

Kritisch zijn op paars

Rob van Ginneken brengt vijf champagnes op tafel, omdat alléén maar ‘deep purple’ wijnen… zwaar is. Wijnen met paarse kleur komen van aglianico, petit syrah, syrah, malbec, touriga nacional en mourvèdre (aldus Wine Folly). Rob wil graag dat we daar kritisch op zijn. Doen we dus. Overigens blijkt in de loop van de proeverij dat twee wijnen écht paars bieden.

Champagne

Het Champagne deel van de proeverij bestaat uit vijf Champagnes die zijn gemaakt van 100% chardonnay. De verschillen zijn ontstaan door hóe de wijnmaker aan de knoppen zit. Rob daagt ons uit om die knoppen te benoemen. Is er veel of weinig dosage gebruikt? Hoe lang heeft de wijn ‘sur lattes’ kunnen rijpen in de fles? Van welk gedeelte van de champagne komt de wijn; terroir dat zorgt voor fruit of terroir dat mineralen oplevert. De vijf wijnen komen voor in de top 10 lijstjes van Christie’s World Encyclopedia of Champagne. Ieder van de champagnes maakt mij gelukkig. Kleine verschillen in waardering, allemaal 90+ punten wat mij betreft.

Twee jaargang champagnes Sublime 2012 en Le Mesnil 2006 komen van dezelfde coöperatie. Beide champagnes hebben 8 gram dosage gehad en ik hoor verschillende proevers inderdaad het ‘zoet’ benoemen. Een deel van de proevers waaronder Rob geeft de voorkeur aan de jongere champagne. Zoniet deze scribent, ik geef de voorkeur aan de Le Mesnil 2006 Prestige die ruikt naar appelmoes, gebutste appels. In de smaak vind ik de enorme hoeveelheid zuren veel sprekender dan eventueel zoet, heel true to type en wat champagne herkenbaar maakt in vergelijking met bijvoorbeeld cremant, cava of prosecco. Appels in de smaak met een bittertje in de afdronk. Véél elegantie, schrijf ik op. Diederick benoemt het bittertje, citrusfruit en amandelen. 

Ik vergeet zowaar de indrinker, een ‘Brut Sans Annee’, een BSA: Larmandier Bernier Latitude Brut Blanc de Blancs, biodynamisch gemaakt. Een van de hartendiefjes van Rob en het moet gezegd: levendige wijn, heel zuiver. Mooi gist in de geur, appelig, granny smith in de smaak, veel zuren. 

Palmer & Co. Blanc de Blancs is de champagne met mijn hoogste score. Een enorm fraaie geur met veel expressie, ik ruik bloemen en rozen. De wijn komt met een héél expressieve mousse de mond binnen, hallo! Dat is een hardhandige kennismaking met een wijn die daarna een heel ander karakter toont: mildheid, liefelijkheid. De appelzuren proef ik pas in tweede instantie in de afdronk. ‘Keidroog’ zegt Paul.

Paarse wijnen

Mastroberardino ‘Redi More’ Irpinia Aglianico 2014 is het tweede hartendiefje van de proeverij. Wát een complexiteit, verzucht Rob. De wijn uit Campanië heb ik voor de zoveelste keer níet als Aglianico herkend. Toos benoemt de wijn als zwoel, jammig en met droge houttonen. Ik ruik kruiden, kersen, proef een bittertje in de afdronk. Frivool staat in mijn aantekeningen, en als kritische noot: wat dunnig. Die complexiteit komt op mijn tong niet tot zijn recht. 

Mogelijk heeft de vorige wijn last gehad van Catena Alta Malbec Historic Rowes 2015, waar ik enorm van onder de indruk raak. Paars! Zegt Toos. En ook weer zwoel. Mijn aantekeningen: wát een neus, een lichte stalimpressie en een heerlijke gelaagde geur met steeds iets nieuws te ontdekken: pruimen, chocolade, turf, tabak, een zoetje, in de mond een bek vol wijn, stevig, wow. 

Het is daarna alleen maar beter, ook die rode wijnen zijn allemaal 90+ in mijn boekje. De Quinta do Noval 2009 vind ik niet helemaal 100%. Cono Sur 20 barrel Syrah uit Chili is sappig, zit hoog in de zuren en heeft mooie tonen van kreupelhout en zoethout. 

Ridge Lytton Estate 2015 Petit Syrah

Voor mij dé wijn van de proeverij. Paars rood. Morelkersen. Een heel rijke geur. Annemiek benoemt anijs, kruiden en cacao. Ik proef wat salmiak, een tikje drogende, voluptueuze rijke wijn. 

We sluiten de leerzame proeverij af met een glas vintage port 2007 Noval. Ik besluit om enkele flessen van deze wijnen in de kelder te gaan leggen. Het was een blije dinsdagavond.

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen - Best off riesling

In 1778 verscheen in Utrecht anoniem de bundel Proeve van kleine gedigten voor kinderen, daarna toegeschreven aan de advocaat Hieronijmus van Alphen – dezelfde van Jantje zag eens pruimen hangen – met het gedicht Het vrolijk leeren:

Mijn speelen is leeren, mijn leeren is speelen,

En waarom zou mij dan het leeren verveelen?

            Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.

Mijn hoepel, mijn priktol, verruil ik voor de boeken;

Ik wil in mijn prenten mijn tijdverblijf zoeken,

            ’t Is wijsheid, ’t zijn deugden, naar welke ik haak.

(haak= verlang)

Spelen en leren, leren en spelen, is wat Hans Lodewijkx altijd doet met zijn ontregelende proeverijen. Met series die door elkaar worden gehusseld. En te veel wijnen. Want kiezen, dat kan ie niet goed, Hans Lodewijkx. Maar wát een neus voor kwaliteit. Oprechte interesse in het ambacht van de wijnmaker, respect voor terroir. Prachtige documentatie én foto’s. Met zijn Best off Riesling maakt Hans zijn reputatie meer dan waar. Zijn laatste proeverij, ik hoop op een Heintje Davids effect…

Vijf indrinkers, een heeft kurk, dus vier om te proeven.

ADAM DRONER HOFBERG RIESLING KABINETT

Héél leuk om te doen. In de oudere wijnen komt petrol terug in de proefnotities, ieder jaar ouder betekent een iets rijkere geur. Zo heeft 2017 citrus, in 2016 komen er bloemetjes bij, in 2014 wat boter en kruidigheid en in 2013 mineraliteit. 2017 is vooral beloftevol, 2016 heeft de voorkeur van de meeste proevers, Rob roemt de perfecte eenheid en zoet/zuurbalans, Claartje noemt 2016 het meest ambitieus, 2014 heeft mijn voorkeur van wege de rijke boterige geur, prominente zuren en rondeur in smaak, terwijl 2013 relatief de zachtste zuren heeft, de meeste kleurontwikkeling en het zoet wat meer naar voren komt. Voortreffelijke wijnen.

Hierna volgen negen Grosses Gewachs Rieslings, een Oostenrijkse Riesling en twee Auslese Rieslings. Ik herinner me jongere jaren GG proeverijen en die… vind ik moeilijk! Maar nu proeven we zes, zeven, tien jaar oude wijnen… lekker.

ROBERT WEIL 2013  KIEDRICH GRÄFENBERG GG
Rheingau. Helder waterig, geel, peer, goed concentraat, bittertje. Eric benoemt witgeel, zure appel, grapefruit, verf, steen, mineraal en mandarijn. Just voegt meloen toe.

CHRISTMANN 2013 KÖNIGSBACHER IDIG GG
Pfalz. Goudgeel, citrus en bloemig, heel prominente zuren, eleganter en smaller. Volgens Eric rijker in de mond, tropischer, mango, boter, munt en abrikoos. Just benoemt vanilletonen, frisse en fijne zuren, nootachtig. Paul noemt deze wijn wat minder geconcentreerd dan de vorige, iets duffer. 

KÜHLING GILLOT 2013 NIERSTEIN PETTENTHAL GG
Rheinhessen. Goudzweem, peer, mineraal, ook wat aards in de smaak, best uitgesproken, bittere zuren, eetwijn met veel kwaliteit.  Eric stoort zich aan het sulfiet in de neus waar Cees de wijn typisch noemt, true to type met petrol én een piepklein zoetje.

KELLER 2013 WESTHOFEN KIRCHSPIEL GG
Rheinhessen. Heldere kleur, goede zuren, goede balans, best spannend. Eric bemerkt dat de wijn lang blijft hangen (altijd een kwaliteitsindicatie). Cees ruikt ananas. Toos betitelt de neus als fraai met perzik, appel, zoetje, mango, smaak is het meest complex van de Rheinhessen GGs.  

WAGNER STEMPEL 2013 SIEFERSHEIMER HEERKRETZ GG  
Rheinhessen. Meeste kleurontwikkeling, kleine bloemetjes, een kruidje, sappig, misschien net iets eendimensionaler dan de andere, Cees benoemt ananas, stevigheid en een bittertje. En Eric petrol, honing, stroop en bloemen.

Monzinger Halenberg

EMRICH-SCHÖNLEBER 2012 MONZINGER HALENBERG GG
Nahe. Helder, peer, goede bitters, eetwijn, ook wat tropisch fruit, mango, hangt mooi na, elegantie. Berry is onder de indruk: compacte geur, peer, hooi, stro, honing, sappig, komt dunner binnen, elegant en blijft lang doorspelen. 

SCHÄFER-FRÖHLICH 2012 MONZINGER HALENBERG GG
Nahe. Fantastisch natuurlijk, twee producenten van dezelfde wijngaard en hetzelfde jaar. Helder, klein mufje, mineraal, kardemom, kruidje, scherpe zuren. Berry ruikt wat hij nog nooit in Riesling rook: skischoenen! Gebruikte bedoelde hij volgens mij. Dat denk ik door de andere woorden: stinkkaas, zweet. Eric weet diezelfde geur dan weer iets omfloerster te verwoorden: Munsterkaasje!  

EMRICH-SCHÖNLEBER 2009 MONZINGER HALENBERG GG
Nahe. En dan dezelfde wijngaard, dezelfde producenten, maar dan drie jaar ouder: 2009. Vanille, goed geconcentreerd, tropisch fruit in de geur, mango, héél lang nahangend bittertje. Heel complexe wijn, liefelijker geur dan de volgende wijn, ook liefelijke smaak door een pietsie zoetje van hele rijpe druiven. Eric benoemt petrol en honing. Leila benoemt de wijn als subtiel, lekker, abrikoos.  

SCHÄFER-FRÖHLICH 2009 MONZINGER HALENBERG GG
Nahe. Gesloten neus, mooie smaak met prominente bitters, veel concentraat, komt pas na lange tijd los. Claartje ruikt petrol en proeft in de smaak tropisch fruit. Saskia benoemt vooral de erg mooie zoet/zuur balans. Just ruikt iets gistigs op de tong, fruitzuren die lang blijven hangen. En HansL? Die zegt: deze wijn elektriseert meer. Mooi gezegd.  

FX PICHLER RIESLING UNENDLICH 2005
De enige Oostenrijkse riesling in de proeverij, maar wat voor een! Goudgeel, uitstekende balans, goede zuren, licht honing, perzik, abrikoos. Adembenemende wijn. Diederick is ook onder de indruk: rijp, tropisch fruit, honing, caramel, intense smaak, botertje, complex. Wanneer open je zo’n pareltje uit de kelder? Ach… wat maakt het uit, is het voor een feestje dan is het goed, is het zomaar dan beleef je een feestje. Meditatiewijn. Gastronomische wijn.

WEINGUT HAART 2016 PIESPORTER GOLDTROPFCHEN AUSLESE #30
Twee piepjonge Ausleses, cuvee #30 en #35, ook nu speelt Hans weer met onze verwachtingen en kennis, wat is het verschil? De eerste wijn is liefelijk, uitnemende balans, goede zuren, vettig, ananas. Echt een fles om tot 2026 vanaf te blijven.

WEINGUT HAART 2016 PIESPORTER GOLDTROPFCHEN AUSLESE #35
Meer geur, al meer zoet, maar ook prima balans. Toos geeft ook aan dat het zoet in deze wijn al iets meer naar voren komt. De oplossing? Deze wijn stopte met gisten, zei Hans, om daarna weer door te gaan en gedurende een jaar lang (!) te blijven gisten. Haart werkt alleen met wilde gisten. Spannend om deze twee wijnen naast elkaar te proeven. Ook dit glas zou ik tot 2026 niet meer aanraken.

Hans beloofde ons een ‘excerpt’ van vrolijke wetenswaardigheden; deze grabbelton krijgen de geachte leden per email samen met de aankondiging van dit verslag. We starten dit verslag met een gedicht. Hans werd op zijn laatste proeverij ook uitgeluid met een gedicht, door Just, van Jean Pierre Rawie.

Park in Volterra

De herfst deed zich reeds vaag gevoelen.

Het was het einde van 't seizoen.

De zetbaas van het paviljoen

sjouwde met tafeltjes en stoelen.

Geremd door zuidelijk fatsoen

stonden ragazzi en fanciulle,

verachting veinzend, in de zwoele

namiddagzon verliefd te doen.

Wij dronken een glas wijn en zwegen.

Wij bleven met onszelf alleen,

tot er een oude man verscheen

die blaren op een hoop ging vegen.

- Als in een Franse film, zo één

waar ze elkaar tot slot niet kregen.