Muurbloempjes proeverij, levendig en leerzaam

Een muurbloempje is een vrouw die niet ten dans wordt gevraagd. Tegenwoordig wordt de uitdrukking ook gebruikt voor wie langs de kant blijft staan, verlegen types. Rob van Ginneken beschreef een wijn muurbloempje als ‘minne wijnen, waar kenners wat op neer kijken.’ Hij bedacht een even briljant als eenvoudig concept voor deze proeverij naar aanleiding van een artikel in het Engelse Decanter, waarin wijnschrijvers een wijn noemen die ze links laten liggen. Het beste wijntijdschrift ter wereld vroeg andere wijnschrijvers om een lans te breken voor de genoemde muurbloempjes. Rob selecteerde vervolgens de toppers in hun categorie. We proefden een pinot blanc, drie pinot grigio, drie pinotage en een gewurztraminer. En twee ‘top’wijnen.

Pinot Grigio uit Italië

Ze zijn flauw, karakterloos en meestal saai. Zonder karakter. Zeker niet het geld waard in vergelijking met wat andere Italiaanse witte wijnen te bieden hebben. Aldus Tina Gellie. Daar staat de mening tegenover van Ian d’Agata, die stelt: Pinot Grigio van hoge kwaliteit is een van ’s werelds best bewaarde geheimen. Ze hebben altijd frisheid en gratie met verfijnde minerale tonen, geuren van gele appel en peer met wat kruidige nuances. 

Dan is het heel leerzaam om drie wijnen blind te proeven. Ik hoorde maar één proever die aan pinot grigio dacht, Eric, heel knap. In mijn aantekeningen zie ik drie totaal verschillende gebieden staan, ik dacht aan een viognier uit Rhône, een witte wijn uit Portugal én een witte Châteauneuf du Pape. We proefden drie wijnen van hetzelfde jaar, 2014, twee uit Friuli en een uit Alto Adige. 

LIS NERIS 2014, Pinot Grigio, Friuli

Expressieve geur met perzik, viool en mineralen. Paul noemde de wijn hard en groen, ik vond de wijn vrij hoog in alcohol. 

UNTEREBNER 2014, Pinot Grigio, Tramin Alto Adige

Met verbazing geluisterd naar wat iedereen ruikt: banaan, vanille, ananas, amandel, bouillon. Ik vond de wijn gesloten, rook niks. Ik dacht aan Portugal omdat de wijn body en alcohol had. Deze coöperatiewijn bleef wel wat langer hangen in de mond. 

DESSIMIS 2014 Pinot Grigio, Vie di Romans, Friuli

De mooiste wijn van de drie, met ongelofelijk veel smaakimpressies. Een rijke, rokerige geur met amandelen en rozen. Anderen ruiken zoete banaan, buxus, munt, jodium, framboos en ook weer rozen. Amandel zet door in de smaak met veel kracht. 

Het is een teken aan de wand dat geen van de proevers doorheeft dat we drie wijnen van dezelfde druif in het glas hebben. 

Pinotage uit Zuid Afrika

Pinotage wijn mist elegantie, frisheid en meestal ook terroir expressie, veel te vaak heeft Pinotage lelijke synthetische aroma’s, zoals vernis, zegt Amy Wislocki. Tim Atkin geeft toe: veel Pinotage ruikt naar nagellak-verwijderaar of banaan als je het iets vriendelijker wilt zeggen. Maar dat is meer een teken van slecht wijnmaken dan een echte karakteristiek. Als de wijnstokken oud zijn en de wijnmaker doet zijn best kan Pinotage een prachtige wijn zijn  - ook een wijn die kan variëren in stijl van heel licht en sappig tot diepgaand, geconcentreerd met rijpingspotentieel.

Ook nu noemt geen van de proevers Pinotage. Mijn inschatting was dat we te maken hadden met tannat, malbec achtige wijn, hoewel bij de derde mijn aantekeningen Nieuwe Wereld wildwijn aangeven. 

RADFORD DALE 2014 Pinotage Frankenstein

Een paarszweem in de kleur, in de geur een zweem van turf, een kruidje, licht kers en pijptabak, dan een smaak die – oef – straf is. Noel ruikt zwavel en denkt aan een dikke shiraz, Just benoemt scherpe zuren en prikkelig. 

FRAM 2013 Pinotage Citrusdal Mountain

Bruin aan de rand, vrolijke geur met marsepein, een zwoele toets, zoet in de aandronk, vrij hoog alcohol en een bittertje in nasmaak. Rob benoemt rooibosthee. Just noemt FRAM wat logger dan de vorige wijn, met pure chocolade, gedroogde pruimen, mooie zuren en rood fruit. 

KANONKOP 2014 Pinotage

Roodbruin aan de rand. Voor mij is dit de mooiste wijn uit de serie, met een rijke neus met ceder, kruidnagel, een bek vol wijn, duidelijk Nieuwe Wereld, een wildwijn die lang nahangt. Claartje determineert hout, mist spanning in deze wijn. Just benoemt zwarte bes, gloedvol, vers geschaafd hout, cacao en mocca, ijzer en wat krenten. 

Tja, als een druif niet per se karakteristieke wijnen oplevert, zoals Pinotage of Barbera, dan is herkennen natuurlijk heel moeilijk. 

De topwijnen die we aan het eind van de proeverij proeven zijn zeker geen muurbloempjes. 

CLONAKILLA 2013 Shiraz & Viognier, Australië

Mooie wijn, enorm rijk! Morelkers, ceder en tabak, een relatief heel soepele smaak, goede zuren. Goede zuren en hangt lekker lang na. Eric benoemt de wijn als lekker, met nougat, vanile, bouillon, cacao, neus wat groen. HansL benoemt een medicinale toets. 

SEÑA 2011 Aconcagua Valley, Chili

Een cultwijn, een samenwerkingsverband van Robert Mondavi en Eduardo Chadwick.    Gemaakt van cabernet sauvignon, carmenere, malbec en petit verdot. Fraaie en Hoge Wijn. Wagonladingen met kersen, zeer rijke en zeer expressieve geur, smaak met enorm veel rondeur, kersenconfiture en chocolade. Heel lang nahangend – altijd een teken van een goed gemaakte en Hoge Wijn. Eric benoemt blauwe bes, hout in de geur en hap sap in de smaak. Hele fijne en elegante wijn, zegt Noël. HansL noemt de wijn wat warmer dan de vorige, dik, droppig en met kersen, rozen in de geur. Hij roemt de elegantie. 

Leerzame proeverij.

Diversiteit in wijnen uit Slowakije

Willem Jan Withagen maakt al sinds zijn studie deel uit van een borrelgenootschap. Éen van de broeders is getrouwd met een Slowaakse en woont in Bratislava (en spreekt inmiddels ‘vloeibaar’ Slowaaks). Reden genoeg om met het genootschap naar de hoofdstad van Slowakije af te reizen en (o.a.) wijn te proeven. Willem Jan laat een paar zendingen naar Nederland komen om ons te laten meegenieten.

Kennen wij wijn uit Slowakije? Kunnen wij hier wijn kopen uit het land dat zich in 1993 losmaakte van buurland Tjechië? Nou nee. Op het net zijn wat wijnen uit Moravië te vinden, de Tjechische wijnstreek grenzend aan Slowakije, maar dan houdt het snel op. Een unieke kans om iets te leren van de nieuwste ontwikkelingen in dit gebied.

Eerst een beetje geschiedenis. De Romeinen verbouwden al wijnstokken in deze streek. Vanaf de 13^e eeuw was wijn het hoofdbestanddeel van de handel in Pressburg, het huidige Bratislava. Rond 1700 was Tjechoslowaakse Blaufränkisch (Frankovka Modra) de favoriete rode wijn aan het keizerlijke hof in Wenen. In 1763 probeerde Maria Theresia van Oostenrijk per decreet de  Slowaakse import te beperken (Trump kent z’n klassieken!). In de 19^e eeuw werd de eerste Champagne buiten Frankrijk gemaakt in ... juist: Pressburg. Er werd Slowaakse wijn geschonken op de Titanic. Druifluis en communisme brachten de wijnbouw echter tot zinken. Vanaf de fluwelen revolutie in 1989 gaat het heel langzaam beter. Wijn begint het te winnen van bier, Slowaakse wijn haalt steeds meer prijzen binnen op internationale concoursen. Export blijft miniem. Maar ook dat begint te veranderen.

Een klein overzichtje:

• 75% = witte wijn. Rood begint terrein te winnen.

• Meest verbouwd: Grüner Veltliner, Welschriesling, Blaufränkisch, Muller-Thurgau, St Laurent.

• Woordenlijstje: Veltlinske Zelené, Rizling Vlašky, en kampioen tongbreker: Svätovavrinecké (tijdens het communistisch regime geamputeerd tot vavrinecké; Laurent)

• Veel overeenkomsten qua rassen met Oostenrijk, zowel wit als rood, veel nadruk op mostgewicht door gekopieerde wijnwetgeving uit Duitsland.

• Opvallend veel kruisingen die nieuwe ziekteresistente soorten opleveren, wij proefden Dunaj, Pálava en Alibernet, het lijstje is veel langer.

• Op het etiket is het druivenras het eerste en enige herkenningspunt (nou ja; Fetească regală alias ‘koninklijke meisjesdruif’ klinkt niet echt vertrouwd), maar nooit wordt de wijngaard genoemd. Het begrip terroir is hier nog koninklijk onbegrepen.

Wat zet Willem Jan op tafel? Een mooie dwarsdoorsnede die loopt van bekend wit (Pinot Gris, Chardonnay) via Welschriesling en Furmint tot Frühroter Veltliner en Pálava. Rood begeeft zich op nog onbekender terrein; St Laurent, Dunaj (Donau) en Alibernet, de kruising tussen Alicante Henri Bouschet en Cabernet Sauvignon.

Opmerkelijk is de verscheidenheid aan wijnmakers. Aan de ene kant van het spectrum kleine boeren met een goed betimmerd proeflokaal annex feestzaal, de vaten staan ongeveer naast de wasmachine en na een paar glazen komt de worst op tafel en wordt er in het gedempte licht een deuntje op de trekzak gespeeld. Bij bestelling van een doosje wijn wordt er meteen een aardige korting gegeven. En let wel: we hebben het hier over prijzen van 5 tot 7 euro per fles. Aan de andere kant van dat spectrum groot, modern, super gelikt en hip; het bedrijf Elesko in Modra. Met: moderne architectuur, een popart-museum waar de Warhol’s van de muren spatten, gekleurd ledlicht, lange rijen volle (en lege) vaten, appartementen en 125 ha wijngaard met meest jonge stokken. Er wordt een Nieuw-Zeelandse wineconsultant ingevlogen, de winebar wordt bevolkt door shiny happy people. Opmerkelijk is dat ondanks het uiterlijk vertoon de focus gewoon op binnenlands ge-/verbruik ligt. De website (www.elesko.sk) oogt modern, biedt veel informatie, maar ... is alleen in het Slowaaks. Dat levert (on)smakelijke vertalingen op. Bij de Pálava (Slowaakse vin de paille) krijg ik de volgende aanbeveling om te eten: “Rilettes met gelei kwakzalver (...), binnenlandse dooier vla met gekarameliseerde rietsuiker”

Welke flessen vallen op?

• De Blanc de Blanc van Elesko, netjes mousserend met wat hooi, bitterkoekjes, gerijpt wit fruit, spoortje hazelnoot en nogal wat bitters die voor een doordrinkfactor zorgen. De prijs is een tweede plus: voor ongeveer 12 euro ter plekke te koop.

• De Pinot Gris van Elesko; meloen, salie, kruisbes en appel worden genoemd. Eric proeft ‘een hele melkstal’, Noël merkt het gistige karakter op. Voldoende structuur, prettig levendig.

• De rode wijnen van Elesko kenmerken zich door de kracht, de bitters en de overextractie. Modern gemaakt, maar van alles net iets te veel. Hier valt de Svätovavrinecké van Vina z Mlyna op (wijn van de molen, de boer met de trekzak); geen pretenties, hapsap met kersen, vrolijk, hupsakee, nog een slok en speel nog maar een liedje.

Voor mensen die meer willen weten over Slowaakse wijn:

• Vraag de documentatie van Willem Jan op.

• Boek een goedkope vliegreis naar Bratislava. Mooie stad. Ga op weg naar het Museum van de wijnbouw. Ze verzamelen per jaar de beste 100 wijnen van Slowakije. Boek een tour voor‘gratis wijn proeven’*. De tour is (echt) niet gratis (19 euro), maar je mag in 100 minuten wel 80 van die wijnen proeven... Als je dan nog op je benen kunt staan ga je eten in het Sky restaurant boven de Donau. Glaasje Slowaakse wijn erbij? Doen! Ryanair vliegt vanuit Charleroi naar Bratislava.

Verslag en proefnotities Hans Lodewijkx

Werkenderwijs het nieuwe seizoen starten

We trappen het nieuwe seizoen af, met een traditionele werkavond. We stellen het programma samen. Ieder brengt een geblindeerde fles mee, verklapt aan Nello wat het is, waarna hij ze weer meesterlijk op volgorde zet! Nello verheugt zich, na 35 jaar, op frisse woensdagochtenden. Wat zullen wij zijn inbreng, mening en visie gaan missen. 

 

Seizoenstart met Champagne

Zuid Afrikaanse verrassingen 

Een wijn van de eerste serie is een witgele. We ruiken een stinkertje van buxus, en ook ananas en grapefruit. De wijn is droog met stevige zuren en een bittertje. De druif, Sauvignon Blanc, wordt herkend. De herkomst herbergt meer uitdaging. We noemen bijvoorbeeld: Loire en zelfs Nieuw Zeeland (want een ‘stuivende neus’). Het blijkt Ataraxia 2015 uit Zuid Afrika.

Jongste wijn

The Foundry 2015 uit Zuid Afrika is gemaakt van Roussanne, waar meerderen van ons (houtgelagerde) Chardonnay dachten te herkennen! En dat allemaal dankzij de geelgroene kleur. Een geur en smaak van vanille, peer, peperig, boter en amandel.

Ontkrachtende terminologie, dat bestaat!

Oudste wijn

Bij de tweede serie komen mooie beschrijvende termen voorbij. Zo zit in de Fontanilles 2014 van Domaine de 2 Ânes ‘rode bessenpitten’. Terwijl in de Cahors l’Authentique 2000 van Château Pineraie ‘Vaporub’ zou zitten. En de Toffee Chunk 2012 komt ‘uit Chili en wel een recent bosbrandgebied’, terwijl de wijn uit Zuid Afrika komt. De termen ontkrachten de kracht van de uitstekende wijnen.

Lijm? Italiaanse wijnen. 

Chianti maakt indruk

Iets later komen we in de Chianti Classico aan. Beiden zijn van Sangiovese gemaakt. De Valiano 2010, Gran Selezione 6.38, is dieprood. Mooie geur en smaak van truffel, kreupelhout, paddenstoel, lijm en melkchocolade. De tweede, Castello di Monterinaldi 2012, is traag. Dat komt door de schildpad, die de wijnmaker vol trots overal visueel doorvoert. De wijn is glanzend rood en een ietwat bruine rand. We nemen waar: lychee, lijm/vernis, vuursteen, chocolade en bosvruchten.

Klassiek en deftig

Mooiste wijn

De laatste serie speelt zich af in Margaux. Château Paveil de Luze 2008 is bruinrood met een rijke neus van zwarte bessen, licht hout en laurier. Zachte zuren en tannine maken het een mooie wijn. De Château Marquis de Terme 2003 lijkt op een herfstbos met mooi versmolten tannine en eucalyptus. Er vallen woorden als “deftige” en “hoge” wijn….

PX en toch heel fris 

We sluiten af met Alvear Pedro Ximenez 2011. 100 Parker Punten wijn. In plaats van donkerbruin is deze amberkleurig. “Heel gek dat ie niet brokkelt”, zo zoet is de wijn. We proeven noten, rozijnen, melkchocolade, (riet)suiker en nagenoeg geen zuren. 

Verslag en proefnotities Eric Hoepelman