zaterdag 26 november 2011

Provence met piraten: deze wijn moet nog rijpen, yeah right!

Mijn eigen proeverij, altijd leuk, ik leef er lang naar toe en ben maanden aan het voorbereiden. In het voorjaar kreeg ik de gedachte om een Provenceproeverij te houden. Daarna lekker snuffelen, aankopen, voorproeven. We proeven de beste Rosé van het Jaar als indrinker (Pink Floyd 2009, Château Miraval, Côtes de Provence Rosé) en twee referentiewijnen (een wat klassieke: Domaine Barthès 2005, Bandol en een meer moderne: Château du Galoupet 2008, Cuvee Equipage, Côtes de Provence). Daarna komen drie series met steeds een piraat. Als liefhebber van belegen wijnen klinken de commentaren op een wijn in de laatste serie mij als muziek in de oren. Deze wijn moet nog rijpen… Yeah Right. Niemand kent de jaargang van de geblindeerde fles. 1993, achttien jaar oud. Waar ik met mijn voorkeur voor gerijpte wijnen nog wel eens honend commentaar krijg, maak ik nu – finest hour - een lange neus. Alleen denkbeeldig natuurlijk.


Domaine de la Vivonne 1993 Bandol
Eerlijk is eerlijk, ook in mijn aantekeningen zie ik ‘nog altijd iets ontoegeeflijks’. Maar ook: nu afgerond/gerijpt, morelkers in de neus, vage turfimpressie en veel elegantie. Nello geeft in de serie gerijpte wijnen de voorkeur aan deze wijn die hij elegant noemt, Bertram typeert de wijn als ‘elegante kracht’. Gerard roemt de goede balans en zegt ‘superwijn’. Mijn ontoegeeflijke toon noemt HansvdH bekkentrekkend. Opmerkelijk glas van 100% mourvedre.
Domaine Tempier 2002 Bandol
Domaine Tempier behoort sinds 1843 aan de familie Peyraud. De gepassioneerde Lucien ontdekte de rijkdom en kracht van de toen vrijwel vergeten mourvèdre druif. Als voorvechter maakte hij zich sterk voor een eigen AOC Bandol, die in 1941 is toegekend en waar deze druif werd opgenomen. Domaine Tempier krijgt daarna wereldfaam. Sinds 2000 is Daniel Ravier (ex Domaine Ott) regisseur van Domaine Tempier. Hij geeft een eigen impuls aan de bestaande klassieke stijl. De productie bestaat voor 68 % uit rode wijnen, 29 % uit rosé en 3 % uit wit. Meestal worden de Mourvedre druiven voor een klein deel aangevuld met Grenache en Cinsault. Op Tempier wordt biologisch gewerkt, zonder pesticiden of onkruidverdelgers. Lage rendementen van 28-30 hl/ha en volledige ontsteling. De wijn rijpt ongeveer 30 maanden in grote houten foudres, botteling zonder klaring of filtering aan de hand van de maanstand. Toos zegt dat de wijn mooi is uitgerijpt, Gerard geeft de wijn echter nog toekomst. Hij proeft tabak en kersen. Kees noemt de wijn zwoel met kenmerkende bessige tonen. In mijn aantekeningen staat kruidig met perfecte balans.

Domaine Richeaume 2007 Cuvee Tradition, Côtes de Provence
Gemaakt van 50% cabernet-sauvignon, 40% grenache, 10% syrah, biologisch gemaakt. De wijn proeft streng, klein stinkertje in de neus, duidelijk een heel serieus glas wijn met een goede balans, rondeur, heel aangenaam. Berry ruikt cederhout en kers, florale tonen en leer, prettige zuren. Adam noemt zwart fruit, koffie en leer, de wijn hangt opmerkelijk lang na. Paul ziet de wijn aan voor de piraat (“uit Bordeaux”), en dat is gezien de hoge component cabernet-sauvignon best te verklaren. Klassiek glas.

Domaine du Jas d’Esclans 2007 Cuvee du Loup, Côtes de Provence
Deze wijn komt van 80% syrah en 20% grenache. Opbrengst van 30 hl./ha. De bodem bestaat uit rode gres, kalk, leem en kiezel. Biologische wijn. Een volle ronde wijn, zegt Noël. Toffee, tijm, thee, kruidig, zegt Berry. Ik heb nog nooit zó duidelijk laurierdrop geproefd, zegt Adam, die ook mint determineert. Ik ben liefhebber van dit glas, dat zich kenmerkt door een zekere fluwelige toets, veel rondeur en uitermate aangenaam om te proeven. Heeft ook elegantie.

Domaine La Courtade 2007 Cuvee L’Alycastre, Côtes de Provence
Gemaakt van grenache, syrah en mourvèdre. Domaine de la Courtade ligt op het eiland Porquerolles, het grootste van een groep van drie kleine eilandjes voor de kust van de Provence. De stokken waar deze wijn van is gemaakt zijn gemiddeld 13 jaar oud, de opbrengst ligt tussen 40 en 45 hl/ha. Deze cuvee is gemaakt om max. 5 jaar te bewaren. Ik vind dit een grote verrassing, door een lichtvoetige maar o zo expressieve neus, rijk, stinkertje, lekker! De smaak is prettig met veel rondeur. Claartje noemt de wijn vol, ze ruikt vanillehout, chocolade en sinaasappel in de neus. Martin bevalt de wijn goed, lekker fris. Rob noemt het glas intrigerend, hij heeft een spätburgunder associatie en dat is goed te snappen door de expressieve neus.  Trouvaille.

Drie piraten staan op tafel, naast Château Belle-Vue 2001 Haut Medoc (stoere wijn met mocca, chocolade en drop, rozen in de neus, uitgerijpt met milde bitters) de volgende wijnen.
Atalaya 2007, Almansa, Spanje
Gemaakt van monastrell (= mourvedre), garnacha, tintorera e.a. Acht maanden rijping op Amerikaans en Frans eiken. Een port-achtige neus, zegt Rob, die stallucht en koffie ruikt. Paul noemt vlierbessen. Tikje stroef nog, zegt Claartje, die een duidelijke rooksmaak determineert. De neus heeft een stinkertje staat in mijn aantekeningen, carameltonen en als geheel een aangenaam glas. 91 Parker punten en 88 Peñin punten.
Juan Gil Silver Label 2008, Jumilla
Deze Spaanse wijn is gemaakt van 100% mourvedre. In de Proefschrift competitie ontving deze wijn de Prix de Sommelier. Afkomstig van 40 jaar oude wijngaarden. 12 maanden gerijpt op Frans en Amerikaans eiken. Te jong nog, oordeelt Berry, die prettige zuren noemt en een neus met een stinkertje, kruiden en leer. Rob ruikt veel kersen. Adam roemt de mooie balans. De neus is vettig, de smaak droppig met een mooi zuurtje, aldus Noël. Superwijn zegt Toos. Mon Cherie kersen staat in mijn aantekeningen, lekkere wijn met verfijnd bitter in de afdronk. 92 Peñin punten.
Provence heeft veel te bieden, heerlijke doordrinkbare zomerwijnen. Maar dus ook wijnen waarvan het de moeite waard is ze vijf, acht, tien jaar weg te stoppen in de kelder en ze te laten rijpen tot rijke en complexe pareltjes.

vrijdag 18 november 2011

Tour de France: onbekende, dartele wijnen


Wijngaarden bij Chateau Chalon in het Jura gebied

Wij hebben gezocht naar enkele wijnen die we eigenlijk nooit drinken, zeggen Dimph en Jac Oerlemans. Ze bezochten wijnboeren in heel Frankrijk en laten ons meegenieten. Écht onbekend is er niet zoveel voor de wijnsociëteit leden, maar de indrinker stelt ons voor problemen. Een neus van pruimen, aardbei, kirsch, stroop, rozijnen, calvados, slivovitz, duvelhokken uit de textiel. Een slok van de wijn (ogenschijnlijk een onschuldige rosé) geeft mooie zuren en een zoetje vrij spel in de mond. Het blijkt een Ratafia te zijn, die Dimph cadeau kreeg van de verhuurder van het vakantiehuis. Een lekker glas met een ijsklontje, als aperitief.
Saint Veran 2010, Caves Marnay les Macon
Traditionele vinificatie van druiven die meer dan veertig jaar oud zijn, heeft hier als resultaat een wijn van chardonnay met een stenige, minerale neus, lekker fris en geparfumeerd. Een mooie smaak met opnieuw frisse zuren en een fijn bittertje. Dartel noemt HansL de wijn.

Chateau Chalon 2003, Jura
De clavelinfles is al een indicatie dat we hier met een Jura wijn van doen hebben. Wie dat nog niet weet, zou de savagnin druif kunnen herkennen, die dezelfde flor impressie heeft als de sherry wijnen. De neus is nog jong, want de wijn rijpt maar liefst 6 jaar en drie maanden op fust. Mij valt een hoge zuurgraad op, HansL noemt dat als een duidelijke pre: een tintelend zuur waardoor de wijn spannender is dan sherry. Adam noemt de combinatie van een Bresse kip in vin jaune en morilles als goede combinatie.

Château Belleverne 2009, Chenas
Hartendiefje van Dimph. True to type Beaujolais: paarse kleur, kersen in de neus, souplesse en rondeur, goede zuren.

Beaune 2002, Domaine Bernard Delangrange
True to type pinot noir: aardbeien neusje en een stinkertje. Een mooie neus met cederhout, kreupelhout, pruimen. Ook wat mineraal, een soepele smaak met onvermoede kracht, lange afdronk.

Volnay 1996, Domaine Bernard Delangrange, Clos du Village Monopole
Jan roemt de putjeslucht en ‘geweldige’ aandronk, mooie zuren. Het bouquet van de wijn is enorm rijk en complex met een zekere kruidigheid en kreupelhout, door de verfijnde zuren is dit een mooi glas wijn, prettig uitgerijpt.

Gigondas 2007, Domaine Lavau
Een GSM wijn: 50% grenache, 40% syrah en 10% mourvèdre. Traditionele vinficatie en deels houtrijping. In de neus is de syrah herkenbaar, de smaak kenmerkt zich door een prachtige rondeur, goede zuurgraad en balans.

Vin de Paille 2007, Caveau Chavenard, Jura
Wijn gemaakt van savagnin, chardonnay en poulsard. En druifjes die minimaal drie maanden zijn ingedroogd. Ik zie in de documentatie dat de wijn één jaar heeft gegist? En drie jaar op kleine houten fusten heeft gelegen. Dan is de wijn net op fles gebracht. Steekwoorden zijn hier: geur van amandel, rozijntjes, rinse appelstroop. Een rijke wijn met hoge viscositeit, prachtige balans. Dit is een prachtige Franse dessert (of aperitief)wijn.

zaterdag 12 november 2011

Kelderschatten: “zeikerdwijnen, hoor ik dat nu goed, zei je dat écht?”

De kelder van Ornellaia

We discussiëren wat af. En geven oordelen. Zó gaat de discussie bij deze proeverij ineens over ‘zeikerdwijnen’.  “Zeikerdwijnen, hoor ik dat nu goed, zei je dat écht?” vraagt een proever. Zijn verwondering is op zijn plaats. Want we proeven kelderschatten, wat oudere, gerijpte wijnen. Dat valt nog niet mee. Want de wijnen die kúnnen rijpen, hebben tannines. Het zijn vaak geconcentreerde wijnen. Prettig probleem van die wijnen is het vaststellen van de optimale rijpheid: hét moment waarop de wijn alles geeft wat er in zit. Als dat moment er nog niet is, presenteren de wijnen zich soms nukkig. Bepaald geen allemansvrienden. Je hoort dan termen als bekketrekker en tandplak. Áls de wijn een optimale rijpheid bereikt, is er juist sprake van een wonder. Dan proef je een zó bloedmooie wijn, die kunnen we gerust vergelijken met de hemel op aarde. In deze proeverij van Nello Pischedda proeven we van bekketrekker tot droomwijn. Een impressie.

Vigna Novali 2004 Verdicchio Classico Riserva
De kleur van deze witte wijn is geelgoud, in de neus ruik ik boter, de smaak heeft rondeur en vooral een heel goed concentraat. Door de bitters kwalificeer ik dit als een eetwijn. Noël ruikt anijs en vanille, Ronald ruikt amandel en zoethout. Deze witte wijn heeft zich verrassend goed gehouden, Verdicchio kan dus echt wel rijpen. Liefhebberswijn.

Chassagne Montrachet 2004, 1er Cru Morgeot, Vincent Girardin
Als ik deze wijn aan het eind van de proeverij terugruik en proef, is de witte wijn hélemaal geopend als een pauwestaart, ge-wel-dig. Er zit nog groenzweem in de wijn, duidelijk een chardonnay stinkertje. Zeer harmonieus prettige wijn met goede zuren. Dit is een wijn om iets mee te vieren.

Moulin des Dames 1998, Bergerac
Prestigewijn van de familie Conti, Château Tour de Gendres, gemaakt van merlot (60%), cabernet sauvignon (20%), cabernet franc (10%) en malbec (10%). Voor een merlot gedomineerde wijn van 13 jaar oud is de wijn feitelijk nog steeds wat ontoegeeflijk (de fles is net voor het proeven geopend). Ontwikkeling in de kleur, een rubbertoon in de neus en veel kers, goede zuren maar ook hier een prominent bitter. Toos geeft aan dat de wijn zich moeilijk geeft, het rood fruit stuift uit het glas, de smaak is streng. Paul roemt de wijn vanwege de prachtige neus met kers, bes, bramen en cederhout en vooral de spanning in de wijn. Dit glas kan nog moeiteloos drie tot vijf jaar rijpen tot een harmonieus geheel.

Poggio Rosso 1998, Chianti Classico Riserva, San Felice
Deze wijn is gemaakt van 80% sangiovese, 10% colorino en 10% pugnitello. Oók 13 jaar oud, en ook hier nog wat tandplak, proefbare tannines. De neus heeft bramen, Berry ruikt  florale tonen, kersen en lijm. Fijne aandronk en harmonieuze wijn met goede balans.

Barolo Enrico VI 1997, Cordero di Montezemolo, Castiglione Falleto
Wijn uit Piemonte van nebbiolo, die altijd een lichte kleur heeft, hier dakpannenbruin. In de neus ruik ik mooie rozen, kenmerkend voor Barolo. Ongelofelijk mooie neus, expressief ook. De smaak is elegant, prachtige zuren en volstrekt in balans.  Paul noemt de wijn mooi uitgerijpt met een prachtige neus van stalgeur en chocolade. Rijke en aangename wijn, zegt Gerard.

Beaune 1er Cru 1998 Clos des Vignes Franches, domaine Vincent Girardin
Mooiste wijn van de avond. Ik moet tot mijn schande bekennen dat ik aan een hoge Saint Julien dacht (als ik naar de fles kijk, kan ik weten dat dit dom is) en dus de pinot noir niet herkende, wat bij z’n oude wijn ook lastiger is. Ik denk aan St. Julien door de neus: Grand Seigneur rijkdom, wát een complexiteit, met cederhout, potloodslijpsel, leer, tabak en laurier. Veel kracht in de smaak, veel inhoud, lekker! Een robuuste wijn, zegt Gerard. Paul roemt de fraaie frambozen in de smaak.

Ornellaia 2006, Bolgheri
Dit is kindermoord, waarschuwt Nello als we deze icoonwijn proeven. Gemaakt van 56% cabernet sauvignon, 27% merlot, 12% cabernet franc en 5% petit verdot. Jan krijgt de lachers op zijn hand met de volstrekt terechte uitspraak: ik vind dit een geweldige neus, onverklaarbaar geweldig. Om daarna pruimedant en mispel te benoemen. Inktig en kersen, ruik ik. Kersen en tabak, zegt Claartje, rondeur en evenwichtig, met als conclusie: die is lekker! Berry noemt de wijn kruidig, met chocolade en fruit in de neus, mooie zuren. Ik heb opgetekend: uitstekende balans, fluwelig op de tong, zal zich geweldig ontwikkelen. Hartendiefje van Nello.

Tiefenbrunner Rosenkönig 2010, Moscato Rosa, Alto Adige
Interessante en bijzondere dessertwijn, Ronald noemt perzik en marsepein in de neus. Jac vind de zoet/bitter balans mooi, net als de lange afdronk. Ik val zelf als een blok voor de aardbeien en rozen  in de neus. Doet het geweldig bij een eenvoudig aardbeiengebakje. Wie dit in het glas proeft, neemt het etiket (zóó lelijk) op de koop toe.

zondag 6 november 2011

Wijn en spijs: heb je wel eens chardonnay met draadjesvlees gecombineerd?

Het levert wel eens meewarige blikken op, als je spreekt over de wijnstudie. Ja, ja, zie je de toehoorder denken… dat zal wel. Beste lezers, op wijn raak je nóóit uitgestudeerd. De druivensoorten, het terroir, de invloed van de maker. En dan natuurlijk ook het verschil in waardering door het moment van drinken en de combinatie wijn/spijs. Toch is het ene proefseizoen leerzamer dan het andere. Waar dat aan ligt? De thema’s die we behandelen. Avonden waarop je ineens verrassende inzichten krijgt. Het lopende proefseizoen (ons 62e) is leerzaam. De proeverij van Martin Berkelmans in zijn Pollevie is een goed voorbeeld. Martin kookt in Pollevie met streekgerechten en ambieert om een wijnliefhebbend publiek te trekken, die hij kan vermaken met bijzondere en passende wijncombinaties. Ga maar eens proeven in Den Bosch. Da’s de moeite waard. Martin stelde de smaaktheorie van Peter Klosse centraal. Zijn de wijnen strak of filmend qua mondgevoel, hebben ze een laag of hoog smaakgehalte? In dit verhaal dus niet alleen wijnnotities, maar een verslag van onze zoektocht en experiment naar wijn/spijs combinaties. Tijdens de uiteenzetting hoe de avond is ingericht, proeven we een mooi glas Champagne.
Champagne Dominique Foureur, Grand Cru, Ambonnay
Gemaakt van 25% chardonnay en 75% pinot noir. Zachte aandronk en goede zuren, de wijn heeft iets charmants-prettigs dat ik moeilijk onder woorden kan brengen, maar het is… genieten. Amandel, gisttonen en roomboter hoor ik de andere proevers zeggen over het bouquet. Brede aanzet en redelijke lengte. Mooi glas om in de proef-sfeer te komen.
De rijstproef
Men neme een klein kommetje rijst, die is aangemaakt met zoet, zout en zuur. En daarbij proef je vier verschillende wijnen, een witte wijn waarin de zuren wat meer naar voren komen, idem maar dan een wijn met wat zoet, een lichte rode en fruitige wijn en tot slot een stoere wijn met wat meer tannines. Dat maakt 4 x 3 = 12 combinaties om te beoordelen. We proeven mooie wijnen, beste lezers, een Rias Baixes 2009 van Albariño en een Dr. Loosen Riesling 2010. Rode wijnen: Tedeschi Valpolicella Classico 2009 en Château Rocher Corbin 2006 Montagne-St. Emilion. Het valt mij op de meningen bij het beoordelen wel wat uiteen lopen, en dat mag best, want ‘over smaak valt immers te twisten’. 
Bij het zuur reageren witte wijnen beter dan rode wijnen, vertelt Martin, zuur maakt dat zoet beter kan worden waargenomen. Zuur in het eten kan rode wijnen voller doen overkomen en minder zuur. Bij de witte wijnen vind ik beiden eigenlijk wel oké, de Valpolicella combineert het mooist met de rijst met zuurtonen.
Bij het zout kunnen combinaties problemen opleveren, vertelt Martin, omdat zout fruit onderdrukt. Door zout komt een wijn zoeter over en minder zuur, maar het kan een wijn ook wat branderig maken. Bij de witte wijnen kan geen combinatie mij bekoren, Claartje roemt de combinatie met de riesling, en ook bij rood vind ik de combinaties lastig. Oppassen met zou in de keuken, lijkt mij een adagium.
Het zoet accentueert de zuren in de wijn, zegt Martin. Suiker in het eten doet een wijn minder zoet overkomen, het onderdrukt de fruittonen van droge witte wijnen en doet rode wijnen zwaarder (in body, structuur en lengte) overkomen. Bij de witte wijnen prefereer ik de Riesling, de Montagne-St-Emilion combineert goed met de zoete rijst.
Al met al een boeiend en voor veel discussie vatbaar experiment.
De visproef
Daarna proeven we de Albariño-druif Rias Baixas 2009 naast een Chardonnay Pays d’Oc 2009 naast een gestoomde schelvis met respectievelijk room/groentesaus en een tomaten/sesamolie-saus. Ronald geeft aan dat de frisse Albariño goed combineert met de vis in roomsaus, het maakt de wijn levendig en geeft de frisse zuren alle ruimte. Zijn voorkeur bij de tomaten/sasamolie-saus gaat duidelijk uit naar de Chardonnay.
De vleesproef
Naast de Valpolicella krijgen we een Rioja Valdemar Reserva 2005 in het glas, we proeven rosbief met roompaddenstoelensaus en rosbief met veenbessensaus. De Valpolicella krijgt bij de roomsaus een extra fruitig accent, terwijl de combinatie met de veenbessensaus de kracht en tannines in de wijn méér naar voren brengen. Boeiend! Die Rioja combineert naar mijn smaakt uiterst harmonieus met de veenbessensaus, die het fruit wat meer naar voren brengt. De Rioja typeert zich door een zekere gronderigheid en  rondeur in de smaak, mooie wijn. In deze proef komt duidelijk naar voren dat het de saus is, waar je het beste een wijn op afstemt. Verhitte discussies hoor ik bij de vleesproef, en ook combinaties waar ik zelf niet eenvoudig aan zou denken (“Heb je wel eens een mooie chardonnay geproefd bij draadjeslvees? Is goddelijk”). Toch ook thuis maar eens mee experimenteren.

De pikant-proef
Pikante gerechten zijn lastig voor rode wijnen, door de pikante smaak komen de tannines in een wijn harder over, bovendien accentueert die pikante smaak de alcohol. Bij gamba’s in een pittige Thaise kokossaus, proeven we een Pinot Gris 2009 uit de Elzas en een Portal Colheita Rosé 2010 uit Portugal.  Rob betoogt dat het beter is om bij dit gerecht helemaal geen wijn te drinken. Dat kan. Een mooie jasmijnthee combineert hier wel mee. De Pinot Gris vind ik een mooie combi, het zoet en de pittigheid gaan een harmonieus huwelijk aan. De Rosé is heel anders, de wijn blijft hier fier in het glas en biedt een contrast met de smaak van de gamba’s. De meeste proevers prefereren deze combinatie. Overigens haalt Klosse in zijn boek ‘Smaak’ een onderzoek aan waarbij psychologen 26 proefpersonen wekelijks een met pepers gekruide lunch voorzetten. Zij mogen steeds aangeven hoe lekker ze dit vinden. Wat blijkt? Per week gaan de pepers minder branden en beter smaken.

De kazen
Bij verschillende kazen proeven we tot slot nog een Tawny Port en een Don PX 2007 Montilla-Montes dessertwijn. De port combineert geweldig met Bastiaans Blauw. De Montilla-Montes kan de proevers ontzettend bekoren. Ik hoor als omschrijvingen: krentjes en rozijnen, een rozentuin, chocolade, pruimen, sinaasappelschil, veel rondeur en fluwelig in de mond.
Een verkeerde combinatie kan een mooie wijn ‘killen’, een goede combinatie maakt een stukje hemel op aarde. Bedankt Martin voor deze boeiende avond!